Dla pabianice.tv tematy prawne porusza adwokat Mariusz Niedziałkowski.
Jutro (21 października) odbędą się wybory do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Tego dnia, na pięcioletnią kadencję wybierzemy kandydatów do rady gminy, rady powiatu oraz sejmiku województwa, a także wybierzemy prezydenta naszego miasta. Należy pamiętać przede wszystkim, że głosowanie odbędzie się w godzinach od 7.00 do 21.00, w wyznaczonych siedzibach obwodowych komisji wyborczych. Dziś o północy dobiegła końca kampania i nastała wyborcza cisza, która trwać będzie do zamknięcia lokali wyborczych.
Zmiany w prawie
Wybory samorządowe zorganizowane w 2018 roku będą się znacząco różnić od wyborów poprzednich. Zgodnie z aktualnie obowiązującą ordynacją wyborczą, wójtowie, burmistrzowie i prezydenci będą sprawować swoją funkcję o rok dłużej niż dotychczas i powoływani będą na nie dłużej niż dwie kadencje. Należy pamiętać, że dwie kadencje wójtów, burmistrzów i prezydentów liczone będą dopiero od wyborów samorządowych 2018 i nie będzie miało znaczenia, czy dana osoba piastowała wcześniej określone stanowisko.
Wybory samorządowe będą ponownie, poza przewidzianymi Ustawą Kodeks Wyborczy wyjątkami, wyborami proporcjonalnymi. Jednomandatowe okręgi wyborcze będą obowiązywać wyłącznie w gminach liczących do 20 tysięcy mieszkańców.
Ordynacja wyborcza 2018 wprowadza też dwie komisje wyborcze w każdym lokalu wyborczym. Pierwsza będzie czuwała nad prawidłowym przebiegiem głosowania, a druga zajmie się liczeniem głosów po zamknięciu lokalu.
Zlikwidowano możliwość głosowania korespondencyjnego na dotychczas obowiązujących zasadach. W poprzednich wyborach w ten sposób mogły zagłosować osoby niepełnosprawne, osoby starsze, osoby przebywające poza granicami kraju. Ordynacja wyborcza 2018 wprowadziła możliwość głosowania korespondencyjnego wyłącznie dla osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
Sprecyzowano w jaki sposób można oddać ważny głos. Do tej pory, jeśli na karcie do głosowania pojawiły się inne znaki niż “krzyżyk” obok nazwiska kandydata, głos uznawano za nieważny. Ordynacja wyborcza 2018 definiuje jako ważny głos, jeśli na karcie pojawiają się przynajmniej dwie przecinające się linie. Jednocześnie przepis art. 41 Ustawy Kodeks Wyborczy stanowi, że dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych numerów list i nazw lub nazwisk albo poczynienie innych znaków lub dopisków na karcie do głosowania, w tym w kratce lub poza nią, nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu.
Ważny głos i jak głosować?
Zgodnie z przepisem art. 440 § 1, 2, 3, 4 Ustawy Kodeks Wyborczy, w wyborach radnych w gminie liczącej powyżej 20.000 mieszkańców wyborca głosuje tylko na jedną listę̨ kandydatów, stawiając znak „X” (dwie przecinające się linie) w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Za nieważny uznaje się̨ głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak „X” w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z rożnych list lub nie postawiono tego znaku w kratce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata z którejkolwiek z list. Jeżeli znak „X” postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie przy nazwisku kandydata z jednej tylko listy, głos taki uznaje się̨ za ważny i oddany na tę listę̨. Jeżeli znak „X” postawiono w kratce z lewej strony, obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów, ale z tej samej listy, głos uznaje się̨ za ważny i oddany na wskazaną listę̨ z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu temu kandydatowi, przy którego nazwisku znak „X” jest umieszczony w pierwszej kolejności.
W wyborach do rad powiatów głosować można wyłącznie na jedną listę kandydatów, poprzez postawienie znaku „X” (co najmniej dwie linie przecinające się w obrębie kratki) w kratce z lewej strony, obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, wskazując w ten sposób jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Głos zostanie uznany za nieważny, w przypadku postawienia znaku „X” w kratkach, znajdujących się obok nazwisk kandydatów na więcej niż jednej liście, niepostawienia znaku „X” w żadnej kratce, a także postawienia znaku „X” w kratce wyłącznie przy nazwisku kandydata z listy unieważnionej przez powiatową komisję wyborczą. Analogiczne zasady obowiązują w głosowaniu w wyborach kandydatów do Sejmiku Województwa.
W wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast głosować można tylko na jednego kandydata, stawiając znak „X” (co najmniej dwie linie przecinające się w obrębie kratki) na karcie do głosowania, w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata. Zasady dotyczące nieważności głosu mają zastosowanie na tożsamych zasadach, jak w przypadku głosowania do rady gminy, rady powiatu oraz sejmiku województwa.
Komu przysługuje czynne prawo wyborcze?
Czynne prawo wyborcze jest to nic innego, jak prawo do wybierania kandydatów na dane stanowisko w wyborach. Biorąc pod uwagę zbliżające się wybory samorządowe, czynne prawo wyborcze przysługiwać będzie do:
• rady gminy – obywatelowi polskiemu, a także obywatelowi Unii Europejskiej, niebędącemu obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania ukończy 18 lat, a także stale zamieszkuje na obszarze tej gminy;
• rady powiatu i sejmiku województwa – obywatelowi polskiemu, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze, odpowiednio, tego powiatu i województwa;
• w wyborach prezydenta miasta w danej gminie – osobie mającej prawo wybierania do rady tej gminy.
Należy przede wszystkim pamiętać, że czynne prawo wyborcze nie przysługuje osobom pozbawionym praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu lub Trybunału Sprawiedliwości oraz osobom ubezwłasnowolnionym.
Cisza wyborcza i konsekwencje prawne jej złamania
Przepis art. 104 § 1 oraz 105 § 1 Ustawy Kodeks Wyborczy nawiązuje do pojęcia agitacji wyborczej oraz związanej z nią ciszy wyborczej. Zgodnie z wyżej przytoczonymi przepisami, kampania wyborcza ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania (19 października 2018 r.). Agitacją wyborczą jest publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób, w tym w szczególności do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego.
O ciszy wyborczej mówi wprost przepis art. 107. § 1., bowiem w dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem prowadzenie agitacji wyborczej, w tym zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień oraz rozpowszechnianie materiałów wyborczych jest zabronione. Agitacja wyborcza w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje, jest także zabroniona.
Istotnie, zakaz agitacji obowiązujący w czasie ciszy wyborczej nie oznacza konieczności zdejmowania plakatów, zdejmowania banerów, a także usuwania sondaży wyborczych, gdy te zostały wystawione do publicznej wiadomości jeszcze przed rozpoczęciem ciszy wyborczej. Istotą zakazu, obowiązującego w czasie ciszy jest obowiązek powstrzymania się od podejmowania nowych działań, mających zachęcić do oddania głosu na daną kandydaturę.
Za naruszenie przepisów związanych z opisanymi powyżej zakazami, przewidziane są określone sankcje karne, o czym stanowi przepis art. 498 Ustawy Kodeks Wyborczy. W myśl tego przepisu, kto w związku z wyborami, w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania prowadzi agitację wyborczą – podlega karze grzywny.
Według przepisu art. 20 § 1 Kodeksu Wykroczeń, może ona wynosić od 20 do 1000 złotych, jednak zdecydowanie wyższa kara została przez ustawodawcę przewidziana za publikowanie sondażowych wyników wyborów w czasie ciszy wyborczej. Takie wykroczenie jest zagrożone karą grzywny od 500 tys. zł do 1 mln zł. Karze takiej mogą podlegać przykładowo wszystkie te osoby, które drogą internetową publikują wbrew powyższemu zakazowi zabronione dane, na portalach społecznościowych.
!["Oleanna": Premiera w Teatrze Jaracza [WYWIAD]](https://pabianice.tv/wp-content/uploads/2022/05/Oleanna_fot.-Marcin-Nowak-243x180.jpg "\"Oleanna\": Premiera w Teatrze Jaracza [WYWIAD]")
!["Mam nadzieję, że kult Bandery i Szuchewycza się skończy" [WYWIAD]](https://pabianice.tv/wp-content/uploads/2022/07/Pawel-Kutynia-243x180.jpg "\"Mam nadzieję, że kult Bandery i Szuchewycza się skończy\" [WYWIAD]")
