Samotność może wywołać poważne konsekwencje dla zdrowia. Wyniki badań mają znaczenie w kontekście restrykcji związanych z pandemią COVID-19.
Doktor habilitowany Łukasz Okruszek tegorocznym laureatem nagrody Prezesa PAN im. Andrzeja Malewskiego. Nagroda przyznawana jest młodym badaczom (do 35 lat) za wybitne osiągnięcia w zakresie badań psychologicznych, metodologii nauk społecznych lub badań interdyscyplinarnych – poinformował Instytut Psychologii PAN i Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Prof. Okruszek odebrał ją 16 czerwca otwartym posiedzeniu Komitetu Psychologii PAN, odbywającym się w ramach 29. edycji Kolokwiów Psychologicznych.
Profesor Instytutu Psychologii PAN, kierownik Pracowni Neuronauki Społecznej IP PAN. Ukończył I LO w Pabianicach, matematykę na Politechnice Łódzkiej i psychologię na Uniwersytecie Łódzkim. Pracuje jako wykładowca na Wydziale Psychologii UW. Zainteresowania naukowe: poznanie społeczne, schizofrenia, nieinwazyjna stymulacja mózgu.
Jak podał Instytut Psychologii PAN, zespół prof. Okruszka we współpracy z prof. Amy Pinkham z Uniwersytetu Teksańskiego opublikował pracę na temat związku między zdolnościami poznania społecznego a liczbą więzi społecznych i poczuciem samotności. Zależność ta może być szczególnie istotna w kontekście restrykcji związanych z pandemią COVID-19 i utrzymywaniem tzw. dystansu społecznego.
“W celu systematycznego zbadania związku między zdolnościami poznania społecznego a liczbą więzi społecznych i poczuciem samotności, badacze z Pracowni Neuronauki Społecznej IP PAN we współpracy z prof. Amy Pinkham z Uniwersytetu Teksańskiego w Dallas przeanalizowali wyniki testów mierzących zdolności związane z poznaniem społecznym w grupie 252 osób w wieku 18 – 35 lat. Uczestnicy wykonali szereg zadań, pozwalających zmierzyć ich umiejętności rozpoznawania i interpretacji różnego rodzaju sygnałów społecznych, jak również tendencję do przypisywania innym wrogich intencji w niejednoznacznych sytuacjach. Dodatkowo, na podstawie miar samoopisowych oceniano nasilenie poczucia samotności oraz wielkość sieci społecznych u uczestników. Otrzymane wyniki zwracają uwagę na istotny problem, który związany może być z długotrwałym ograniczeniem aktywności społecznej wynikającym z pandemicznych obostrzeń. Wyniki badania wskazują również na potencjalny obszar interwencji, również zdalnych, które koncentrując się na zmianie schematów myślenia o intencjach i nadawania znaczenia zachowaniom innych ludzi mogą pomóc w obniżeniu poczucia osamotnienia, nawet w czasach powszechnej izolacji” czytamy m.in. (Więcej + praca TUTAJ)
Prof. Okruszek powiedział serwisowi Nauka w Polsce -PAP, że wyniki te mają szczególne znaczenie w czasach pandemii COVID-19, w trakcie której to właśnie młode osoby są w szczególnym stopniu narażone na doświadczenie samotności.
Problem rzeczywiście istnieje i, niestety, objawia się poprzez tragedie. Niedawno poinformowaliśmy o śmierci 22- letniego komika “Kastiopa”, czyli belgijsko-polskiego vloger Kacper Przybylskiego z Pabianic. Był jednym z najbardziej znanych młodych Flamandów na YouTube.
Internetowy dziennik ad.nl podał, że “według współlokatora Frère, Kastiop lubił jeździć na motocyklu, który niedawno kupił. Blokada sprawiła, że było to mniej możliwe. Czuł również wpływ wzrostu korony w swojej pracy. Ponadto skarżył się na brak kontaktu społecznego. Od czasu wprowadzenia godziny policyjnej w Belgii spędzał dużo czasu w swoim pokoju i, jak twierdzi Frère, rozmawiał tylko z matką”. Gazeta przytoczyła wnioski z badań przeprowadzonych przez holenderską służbę zdrowia psychicznego. Wskazują one na to, że młodzi ludzie odczuwają po wybuchu epidemii większy stres, cierpią na depresję. Główne przyczyny to ogromny brak kontaktów społecznych i brak perspektyw na przyszłość”.
Zgodnie z raportem CBOS „Więzi Społeczne” z 2017 roku zjawisko samotności w Polsce nie jest obecnie tak powszechne, jak na Zachodzie. Dwóch na pięciu badanych twierdzi, że zdarzają im się momenty osamotnienia, jednak jedynie nieliczni (4%) czują się samotni zawsze lub bardzo często. Ponad połowa badanych (58%) deklaruje, że uczucie osamotnienia jest im zupełnie obce.
Jednocześnie 37% respondentów deklaruje, że lubi spędzać czas wyłącznie w towarzystwie najbliższej rodziny, a z każdym kolejnym raportem spada np. liczba relacji z sąsiadami. Co więcej, rośnie w Polsce liczba jednoosobowych gospodarstw domowych – według raportu GUS w 2030 roku będzie to już co trzecie gospodarstwo.
“Światy fizyczny, psychiczny i społeczny są zaskakująco sobie bliskie. Otoczenie społeczne na wiele różnych sposobów przekłada się na to, co dzieje się w naszym mózgu, ale też w naszym ciele – powiedział PAP dr hab. Okruszek.
Jak czytamy w serwisie, badania wykazały, że u osób odczuwających samotność obserwować można obniżenie tzw. zmienności rytmu serca, a to oznacza to, że nawet eksperymentalnie wywołana samotność może osłabiać pewne reakcje fizjologiczne i wiązać się z poważnymi konsekwencjami dla zdrowia. Ma ona negatywny wpływ nie tylko na nasze samopoczucie, ale również na stan naszego ciała. Prowadzone wcześniej badania populacyjne wykazały, że poczucie samotności wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wcześniejszej śmierci porównywalnym do palenia 15 papierosów dziennie oraz z wyższym ryzykiem zgonu niż otyłość czy nadciśnienie tętnicze.
O druzgoczącym wpływie pandemii na psychikę rozmawialiśmy pod koniec ub. roku z psychiatrą Anną Oberle. Powiedziała m.in. : – Z mojej obserwacji i praktyki wynika, że pandemia w sferze medycznej oraz restrykcje z nią związane mają negatywne następstwa dla zdrowia psychicznego. Pacjenci, którzy leczyli się w przeszłości zgłaszają się z zaostrzeniem swoich objawów. Jest też więcej niż zwykle osób, które w przeszłości nie wymagały leczenia, a obecnie po raz pierwszy w życiu wymagają konsultacji, farmakoterapii lub psychoterapii (cały wywiad obejmujący także porady TUTAJ)
W ramach “Projektu Samotność” (www.projekt-samotnosc.pl) w Instytucie Psychologii PAN prowadzone są dalsze badania, które pozwolą odnieść powyższe zmiany do aktywności sieci tzw. „mózgu społecznego”.
(Fot. FB/Instytut Psychologii PAN)