Dwutygodnik „Prawda Pabjanicka” z okazji 15.rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę opublikował wiersze mieszkańców, którzy pamiętali czasy niewoli.
„W 15-letnią rocznicę odzyskania Niepodległości Polski”
Jedenasty listopada,
Dla Polaka data droga.
Hej! Już Moskal nam nie gada:
„Nie masz Polski, nie masz Boga!”
Wstałaś Polsko, Matko miła,
Od Bałtyku po Tatr szczyty.
A jak jest w Tobie moc i siła;
Siła trwalsza nad granity.
Naszaś jeno, nasza cała
Z Twemi góry i doliny!
Pani piękna i wspaniała,
Nasz najlepszy kraj jedyny.
Polskie teraz płyną rzeki,
Polskie szumią bujne niwy,
Polskie w boru gwarzą smreki,
Polski zmierzch zapada siwy.
I te wioski te zaścianki,
Białe dworki, białe chaty,
I wierzbowe te kocanki,
I rumianki, a bławaty.
I skowronków szarych pienia,
I lustrzane te ruczaje,
I fujarek zawodzenia,
Zadumane lasy, gaje.
I ta cicha złota zorza,
Tataraków armja swarna,
I te piękne fale morza,
I ta ziemi skiba czarna.
I ten wicher, co pędzi chmury,
I jesienny liść sierocy,
Śnieżki, zwiewne zimy córy,
Gwiazdy, złote ognie nocy.
I lud szczery, a odważny,
„Co se nie da dmuchać w kaszę”,
Mazur żywy, Kurp poważny,
Wszystko Polskie! Wszystko nasze!
A, że wolna Polska droga,
Ze swobody kraj nasz stary,
Że polskiego mamy Boga,
Dzięki Ci żołnierzu szary!
Deszcz… Plucha listopadowa,
Jedenasty – mówią wszędzie,
„wolna Polska, młoda, nowa;
Polska była, jest i będzie!
(autor: Edg. P; źródło: „Prawda Pabjanicka”, nr 27, 12.11.1933, s. 1.)
„Radosne dni Pabjanic”
Na Boga – co się stało?
Zdziwiony jest wzrok mój,
Dlaczego tylu ludzi
I tych sztandarów rój?
Dlaczego na ulice
Dziś wyległ cały lud,
Dlaczego tak odświętnie
Wygląda ten nasz gród?
Powiedźcie mi dlaczego,
Gdzie spojrzę każdy widz
Jest taki uroczysty,
Patriotyzm bije z lic?
Już wiem rodacy czemu
Dziś każdy z życia rad,
Czekały Pabjanice
Na dzień ten sześćset lat!…
Pomyślcie – sześć już wieków,
To miasto stoi już
I stoi niezruszone,
Choć tyle przeszło burz!…
Nad miastem biały orzeł,
Czy widzisz Jego cień?
Bo gród nasz dziś przeżywa
Radości pełen dzień!…
Nie tylko Pabjanice,
Dziś cały, cały kraj,
15-ty raz już święci,
Wolność swojej raj!…
15-cie lat minęło,
Gdy zły najeźdźca – sęp,
Utracił swoją butę,
Z chorągwi został strzęp!…
Nie szarpie naszej ziemi,
Krwiożerczy czarny ptak,
Dziś w sercu cnych Pabjanic
Wolność stanął znak!…
Gdy patrzę na ten pomnik,
Wydaje się, że śnię,
Niejeden wszak z radości,
Uroni dzisiaj łzę.
Rodacy!… zobaczycie,
Dotkniemy czołem gwiazd,
Niech będą Pabjanice
Dla wszystkich wzorem miast.
Budować przecież umie,
Nasz pracowity lud,
Niech żyją Pabjanice,
Niech żyje stary gród!
(autor: M. Markus; źródło: „Prawda Pabjanicka”, nr 27, 12.11.1933, s. 4.)
oprac. Maciej Jaśniewski
*****
Podając wiersze opublikowane na łamach tego periodyku, należy wspomnieć również o jego charakterze ideowym.
Gazeta ta prezentująca treści lewicowe w Pabianicach, po raz pierwszy na rynku prasowym pojawiła się w formie jednodniówki tuż przed Bożym Narodzeniem 1932 r. Redaktorem odpowiedzialnym według informacji zaczerpniętych z głównego tytułu prasowego naszego miasta, został nieznany nam Leon Nowak. Pierwszy numer pisma ujrzał światło dzienne 8 stycznia 1933 r. jako “Dwutygodnik społeczny i informacyjny” – od nr 5 z 1934 r. zmieniając się w tygodnik. Komitetem redakcyjnym i redaktorem został Edward Sławiński, występujący na kartach prasowych jako Edward Sława Bezmian.
“Prawdę Pabjanicką” niedługo potem spotkał rozłam. Jako konkurencja dla pisma 9 kwietnia 1933 r. powstała “Nowa Prawda Pabjanicka” o profilu narodowo-robotniczym.
W obliczu zmian jakie wówczas nastąpiły, stanowisko redaktora odpowiedzialnego i wydawcy w miejsce L. Nowaka wszedł dotychczasowy redaktor E. Sławiński.
Tytuł ten co warto zaznaczyć cechował często brak rzetelności dziennikarskiej, często też zamieszczano treści niesprawdzone lub odbiegające od prawdy. M.in. za tego typu przewinienia tj. naruszanie dóbr osobistych, E. Sławiński został w grudniu 1933 r. skazany na 4 miesiące więzienia i 100 zł grzywny – za oskarżenie Bronisława Nowaka “o oszczerstwa w druku”.
Częste kary więzienia, które spotykały E. Sławińskiego za jego działalność doprowadziło do regularnych zmian na stanowisku redaktora odpowiedzialnego. Od 1935 r. byli nimi: Karol Śpionek, Edmund Kołacz, Tadeusz Kasprzak (również w roku 1936), od 1936 Jan Nowakowski.
Mimo burzliwych dziejów tego tytułu było on obok “Gazety Pabjanickiej” najdłużej ukazującą się gazetą tygodniową przed II wojną światową. Ostatni zachowany numer pochodzi z 1938 roku.
Maciej Jaśniewski
(źródło: R. Adamek, Gazety Pabianic. 90 lat prasy nad Dobrzynką. Katalog wystawy, Pabianice 2003; “Gazeta Pabianicka”, nr 1, 01.01.1933, s. 1.)