Prawo bliżej Ciebie: Areszt za wykroczenie?

Kodeks wykroczeń także przewiduje karę aresztu.

Kara izolacyjna, jak na przykład pozbawienie wolności, kojarzy się nam przede wszystkim z reakcją karną za poważne czyny, przede wszystkim za przestępstwa. Faktyczne pozbawienie wolności człowieka występuje jednak nie tylko na gruncie Kodeksu karnego w ramach przewidzianych tam kar, ale także choćby przy instytucji tymczasowego aresztowania (środka zapobiegawczego regulowanego w Kodeksie postępowania karnego). Także i Kodeks wykroczeń statuujący odpowiedzialność za czyny dużo mniejszej wagi, jakimi są wykroczenia, również odnosi się do możliwości orzeczenia kary izolacyjnej – kary aresztu.

Czy katalog kar za wykroczenie jest taki sam, jak za przestępstwo? Otóż nie, Kodeks wykroczeń przewiduje kary: nagany, grzywny (co do zasady od 20 do 5000 zł), ograniczenia wolności (1 miesiąc) oraz aresztu. Są to więc inne kary, niż te, które przewidziane są w Kodeksie karnym. Różne są też zasady ich wymiaru (np. za wykroczenie grzywna wymierzana jest po prostu kwotowo, nie w systemie „stawek dziennych”) oraz granice zagrożenia (dużo łagodniejsze względem odpowiedzialności za przestępstwo).

Kara aresztu trwa najkrócej 5, najdłużej 30 dni, wymierza się ją w dniach. Orzeczenie kary aresztu może nastąpić tylko w wyroku skazującym wydanym przez sąd. Obecnie kary tej nie może samodzielnie zastosować żaden inny organ postępowania (np. Policja, Straż Miejska).

Kiedy może zostać orzeczona kara aresztu? Przede wszystkim, gdy Kodeks wykroczeń przewiduje zagrożenie taką karą za dane wykroczenie (np. art. 65a – niestosowanie się do poleceń funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej, czy art. 119 – kradzież lub przywłaszczenie). Jeżeli ustawa daje możliwość wyboru pomiędzy aresztem a inną karą (czyli np. gdy dane wykroczenie zagrożone jest karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny), areszt można orzec tylko wtedy, gdy czyn popełniono umyślnie, a zarazem za orzeczeniem kary aresztu przemawia waga czynu lub okoliczności sprawy świadczą o demoralizacji sprawcy albo sposób jego działania zasługuje na szczególne potępienie.

Istnieje jednak wyjątek, który pozwala na wymierzenie kary aresztu nawet wówczas, gdy dany czyn nie jest zagrożony taką karą. Dotyczy to sytuacji, w której sprawca był już ukarany co najmniej dwukrotnie za podobne wykroczenia umyślne i który w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania ponownie popełnił podobne wykroczenie umyślne. Można wówczas wymierzyć mu karę aresztu, choćby dane wykroczenie było zagrożone tylko karą łagodniejszą.

Za wymierzeniem tak surowej rodzajowo represji przemawiać muszą również dyrektywy wymiaru kary określone w Kodeksie wykroczeń. Sąd orzeka bowiem w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego. Wymierzając karę bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jego stosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu wykroczenia. Co istotne, nie można wymierzyć kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary.

Wykonanie kary aresztu można warunkowo zawiesić, jeżeli ze względu na okoliczności popełnienia wykroczenia, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie należy przypuszczać, że pomimo niewykonania kary nie popełni on nowego podobnego przestępstwa lub wykroczenia. Warunkowe zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który nie może być krótszy niż 6 miesięcy i nie może przekroczyć roku.

Warunkowego zawieszenia wykonania kary nie stosuje się jednak do sprawcy, który: w ciągu 2 lat przed popełnieniem wykroczenia był już karany za podobne przestępstwo lub wykroczenie albo popełnił wykroczenie o charakterze chuligańskim – chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności organ orzekający uzna zawieszenie wykonania kary za celowe.

Należy pamiętać też, że w stosunku do sprawcy wykroczenia można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego – zawsze więc jest możliwość zastosowania środków innych, niż kara nagany, grzywny, ograniczenia wolności albo aresztu.

Adwokat Dawid Zakrzewski*

______________________________________________________________________

*Adwokat Dawid Zakrzewski, pabianiczanin, absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył aplikację adwokacką przy Izbie Adwokackiej w Łodzi. Kilkuletnie doświadczenie w występowaniu przed sądami, organami państwowymi i samorządowymi obecnie wykorzystuje w ramach własnych kancelarii adwokackich mieszczących w Pabianicach i w Łodzi. W swojej praktyce świadczy pomoc prawną z zakresu prawa karnego, cywilnego i rodzinnego.

Jeśli chcecie Państwo podpowiedzieć istotny temat do poruszenia na naszych łamach, piszcie na kontakt@pabianice.tv (w temacie: Prawo bliżej Ciebie).