Prawo bliżej Ciebie: Majątkowa strona małżeństwa

Dziś o tym, co dzieje się z majątkami prywatnymi narzeczonych po zawarciu małżeństwa i do kogo należą przedmioty nabywane po ślubie.

Zawarcie małżeństwa to nie tylko prawne usankcjonowanie związku dwojga osób. To także istotna zmiana stosunków majątkowych pomiędzy samymi małżonkami, którzy dotychczas mieli własne majątki i którzy samodzielnie mogli decydować o swoich sprawach finansowych. Co więc zatem dzieje się z majątkami prywatnymi narzeczonych po zawarciu małżeństwa i do kogo należą przedmioty nabywane po ślubie?

Jeżeli małżonkowie nie postanowią inaczej, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje pomiędzy nimi ustawowa wspólność majątkowa. Oznacza to, że określone przedmioty majątkowe nabyte w trakcie małżeństwa, stanowią ich majątek wspólny. Rzeczy nieobjęte wspólnością należą z kolei do majątku osobistego każdego z małżonków.

Co zatem przede wszystkim wchodzi w skład majątku wspólnego, a co należy do majątku osobistego?

Na majątek wspólny składa się w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z działalności zarobkowej (np. z prowadzonego przedsiębiorstwa), dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego (np. z wynajęcia nieruchomości). Także i przedmioty nabywane za pieniądze z majątku wspólnego wchodzą do wspólności majątkowej (np. zakup telewizora lub samochodu w trakcie małżeństwa). Co ciekawe, ustawodawca zawarł jedynie przykładowe wyliczenie przedmiotów należących do majątku wspólnego – tak więc w razie powstania wątpliwości i po sprawdzeniu w przepisach, że dany rodzaj rzeczy lub praw nie wchodzi do majątku osobistego, należy przyjmować, że rzecz nabyta w trakcie małżeństwa stanowi składnik majątku wspólnego.

Majątkiem osobistym każdego z małżonków są zwłaszcza przedmioty majątkowe nabyte przed ślubem. Majątek osobisty to także przedmioty uzyskane przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca będzie chciał, by spadek po nim lub przekazana przez niego darowizna trafiła do majątku wspólnego. W osobistej masie majątkowej znajdują się także rzeczy służące wyłącznie do zaspakajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. kosmetyki, telefon komórkowy), jak i co do zasady przedmioty majątkowe nabyte w zamian za inne składniki z majątku osobistego (np. nabycie mieszkania z pieniędzy zaoszczędzonych jeszcze przed zawarciem małżeństwa).

Czym jest więc rozumiana potocznie „intercyza” i „rozdzielność majątkowa”? Jest to umowa zawarta pomiędzy małżonkami w formie aktu notarialnego, na mocy której mogą oni rozszerzyć lub ograniczyć wspólność ustawową albo ustanowić rozdzielność majątkową. Umowa taka może zostać podpisana u notariusza jeszcze przed ślubem albo w trakcie związku małżeńskiego. Dopuszczalna jest jej późniejsza zmiana lub rozwiązanie, z tym że, jeżeli do rozwiązania dojdzie w czasie związku małżeńskiego, pomiędzy małżonkami – jeżeli nie ustalą inaczej – znowu powstanie wspólność ustawowa.

Małżonkowie mogą więc umownie postanowić, że wspólność ustawowa będzie co prawda istnieć, ale będzie ona zmodyfikowana – czyli na przykład jakieś przedmioty majątkowe, które normalnie nie wchodzą w skład wspólności, będą jednak do niej należeć albo odwrotnie.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej jeszcze przed zawarciem małżeństwa wiąże się z kolei z tym, że z chwilą ślubu w ogóle nie powstaje pomiędzy małżonkami wspólność ustawowa. Każdemu z nich pozostają wtedy tylko odrębne majątki osobiste. Rozdzielność majątkowa ustanowiona w trakcie małżeństwa powoduje, że przedmioty dotychczas objęte wspólnością powinny ulec podziałowi majątku, inaczej bowiem dalej będą one stanowić współwłasność małżonków, ale już co do zasady w równych udziałach.

Tak więc, w razie ustanowienia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków zachowuje w majątku osobistym zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Małżonek zarządza wtedy nim samodzielnie.

Co ważne, powoływanie się na intercyzę – umowę majątkową małżeńską i ustanowioną rozdzielność majątkową jest skuteczne wobec podmiotów trzecich (najczęściej wierzycieli) tylko wtedy, gdy fakt zawarcia takiej umowy i jej rodzaj był tym podmiotom znany. To oznacza, że w chwili zaciągnięcia pożyczki, kredytu lub podpisania umowy leasingu, należy zadbać, by druga strona tego stosunku prawnego dowiedziała się, że pożyczkobiorca, kredytobiorca lub korzystający pozostaje w związku małżeńskim i że łączy go z małżonkiem określonej treści umowa majątkowa małżeńska.

Adwokat Dawid Zakrzewski*

________________________________________________________________________

*Adwokat Dawid Zakrzewski, pabianiczanin, absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył aplikację adwokacką przy Izbie Adwokackiej w Łodzi. Kilkuletnie doświadczenie w występowaniu przed sądami, organami państwowymi i samorządowymi obecnie wykorzystuje w ramach własnych kancelarii adwokackich mieszczących w Pabianicach i w Łodzi. W swojej praktyce świadczy pomoc prawną z zakresu prawa karnego, cywilnego i rodzinnego.