Prawo bliżej Ciebie: Mały świadek koronny

Kto może być małym świadkiem koronnym? Jak oceniać dowód z jego wyjaśnień lub zeznań?

Ogólnopolskie, jak i lokalne media rozpisują się w ostatnim czasie o bulwersującej sprawie mieszkańca naszego powiatu, który -zgodnie z przekazem medialnym- mimo szeregu wątpliwości dowodowych, miał zostać skazany za zarzucane przestępstwo na podstawie tzw. dowodu z zeznań lub wyjaśnień tzw. małego świadka koronnego. W komentarzach internautów pojawił się szereg pytań dotyczących tego, kim w ogóle jest osoba o takim statusie i jak może dojść do skazania innego człowieka tylko na podstawie oświadczeń tej osoby. W dzisiejszym odcinku cyklu przedstawię zatem instytucję tzw. małego świadka koronnego, opisaną w Kodeksie karnym, w przyszłotygodniowym artykule odniosę się natomiast do świadka karnego i ustawy z dnia 25 czerwca 1997 roku o świadku koronnym (Dz.U.2016.1197 t.j.).

Założenia tzw. małego świadka koronnego przewidziane zostały w art. 60 § 3 i 4 oraz art. 61 Kodeksu karnego. Nie jest to taki sam świadek, jak osoba wezwana przez organ ścigania lub sąd w celu złożenia zeznań. Jest to sprawca przestępstwa, który w celu uzyskania złagodzenia kary, decyduje się w różnych wariantach procesowych na denuncjację (wydanie) innych osób współdziałających wraz z nim w popełnieniu czynu zabronionego, lub sprawców innych przestępstw.

I tak na przykład sąd obligatoryjnie (obowiązkowo) stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu ścigania informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

Także na wniosek prokuratora sąd fakultatywnie (nieobowiązkowo) może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił i przedstawił przed organem ścigania istotne, dotychczas nieznane okoliczności przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

Nadzwyczajne złagodzenie kary może polegać między innymi na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia dla danego przestępstwa albo kary łagodniejszego rodzaju. Ponadto sąd może w ogóle odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli rola denuncjującego sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa. Wymierzając z kolei karę pozbawienia wolności do lat 5, sąd może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa.

Jak z kolei oceniać dowód z wyjaśnień lub zeznań tzw. małego świadka koronnego? Jaka jest waga takiego dowodu w procesie i czy jest on pełnowartościowy, samodzielnie wystarczający do skazania innej osoby? W odpowiedzi na to pytanie pomocne okazuje się orzecznictwo sądów powszechnych, gdzie przyjęto choćby, że: „Ocena wiarygodności pomówienia wymaga szczególnej ostrożności gdyż pomówienie nie stanowi dowodu pełnowartościowego, chyba że jest ono jasne i konsekwentne, a ponadto znajduje potwierdzenie w innych dowodach bezpośrednich lub pośrednich. Istotne jest też, czy wyjaśnienia lub zeznania pomawiającego są logiczne i nie wykazują chwiejności albo czy nie są wręcz nieprawdopodobne. Przy dowodzie z pomówienia nie jest konieczne, aby relacje pomawiającego były potwierdzone innymi dowodami co do każdego opisywanego przez niego zdarzenia. Potwierdzenie innymi dowodami co najmniej części przestępstw opisywanych przez pomawiającego daje podstawy do pozytywnego zweryfikowania pozostałych jego relacji dotyczących innych przestępstw popełnionych przez tego samego sprawcę, a także przestępstw popełnionych przez inne osoby” (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 października 2018 roku w sprawie II AKa 462/17).

Adwokat Dawid Zakrzewski*

______________________________________________________________________

*Adwokat Dawid Zakrzewski, pabianiczanin, absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył aplikację adwokacką przy Izbie Adwokackiej w Łodzi. Kilkuletnie doświadczenie w występowaniu przed sądami, organami państwowymi i samorządowymi obecnie wykorzystuje w ramach własnych kancelarii adwokackich mieszczących w Pabianicach i w Łodzi. W swojej praktyce świadczy pomoc prawną z zakresu prawa karnego, cywilnego i rodzinnego.