Prawo bliżej Ciebie: Konsekwencje prowadzenia po alkoholu

Adwokat Dawid Zakrzewski wyjaśnia, czym różni się “stan nietrzeźwości” od “po użyciu alkoholu” i jakich konsekwencji można się spodziewać.

Niejednokrotnie, zwłaszcza w ostatnim czasie, możemy przeczytać w prasie lub w Internecie o kierowcach ujętych przez Policję w czasie prowadzenia pojazdów na tzw. podwójnym gazie. Takie czyny, niestety, należą do najczęściej popełnianych w Polsce przestępstw lub wykroczeń. W przekazie medialnym bardzo często spotkać można określenia dotyczące właśnie „stanu nietrzeźwości” sprawcy lub kierowania samochodem „po użyciu alkoholu”. Warto jest więc wyjaśnić, czym takie pojęcia się różnią i jaki mają wpływ na odpowiedzialność karną prowadzącego pojazd.

Osoba decydująca się na prowadzenie pojazdu mechanicznego po spożyciu alkoholu powinna liczyć się z możliwością poniesienia odpowiedzialności albo za przestępstwo, albo za wykroczenie. Odpowiedzialność karna sprawcy takiego czynu uregulowana została odpowiednio w art. 178a § 1 i 4 Kodeksu karnego, który stanowi, że: „§ 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Kiedy mamy do czynienia ze „stanem nietrzeźwości”? Pojęcie to definiuje art. 115 § 16 Kodeksu karnego, który przewiduje, że: „§ 16. Stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy: 1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub 2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość”.

Jakie są konsekwencje prawnokarne popełnienia takiego przestępstwa? Przede wszystkim sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do lat 2. Obok tego sąd obowiązkowo orzeka na okres nie krótszy niż 3 (trzy) lata środek karny w postaci zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju (powinien jednak zostać zachowany związek pomiędzy zakresem orzekanego zakazu a rodzajem pojazdu, jakim poruszał się sprawca – w szczególności zakazem powinno zostać objęte uprawnienie do prowadzenia pojazdu tego rodzaju, którym sprawca dopuścił się przestępstwa). Ponadto w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 1 Kodeksu karnego sąd orzeka świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5 000 złotych, a w razie skazania za przestępstwo określone w art. 178a § 4 co najmniej 10 000 złotych (górna granica świadczenia pieniężnego wynosić może nawet 60 000 zł).

Zawartość alkoholu we krwi poniżej wskazanej wyżej wartości 0,5 promila nie zwalnia jednak z jakiejkolwiek odpowiedzialności, ponieważ w takiej sytuacji sprawca może odpowiadać z kolei za czyn zabroniony określony w art. 87 § 1, 1a lub 2 Kodeksu wykroczeń. Przepis ten stanowi, że: „Art. 87. [Prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu] § 1. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych. § 1a. Tej samej karze podlega, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1. § 2. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1, podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny. § 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów. § 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1a lub 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż określone w § 1”.

Czym jest „stan po użyciu alkoholu”? Pojęcie to sprecyzowane zostało w art. 46 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.2019.2277 t.j.), gdzie przyjęto, iż: „Art. 46. [Napój alkoholowy; stan po spożyciu alkoholu; stan nietrzeźwości] 2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo 2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3”.

Jakie są konsekwencje popełnienia takiego wykroczenia? Sprawcy wymierzona może zostać kara aresztu albo grzywny nie niższej 50 złotych. Sąd jednak obowiązkowo orzeka o środku karnym zakazu prowadzenia pojazdów – z tym że w granicach czasowych od 6 miesięcy do 3 lat. Orzekając zakaz prowadzenia pojazdów sąd określa jednocześnie rodzaj pojazdu, którego zakaz dotyczy.

Wykładając więc różnice w wartościach stężenia – jeżeli w czasie czynu przekracza ono wartość 0,5 promila, to mamy do czynienia co do zasady z przestępstwem, jeżeli natomiast wynosi ono pomiędzy 0,2 a 0,5 promila, mówimy wówczas o odpowiedzialności za wykroczenie. Prowadzenie pojazdu przy stężeniu poniżej 0,2 promila nie jest kryminalizowane (nie jest to bowiem to ani „stan nietrzeźwości”, ani „stan po użyciu alkoholu”).

Adwokat Dawid Zakrzewski*

______________________________________________________________________

*Adwokat Dawid Zakrzewski, pabianiczanin, absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył aplikację adwokacką przy Izbie Adwokackiej w Łodzi. Kilkuletnie doświadczenie w występowaniu przed sądami, organami państwowymi i samorządowymi obecnie wykorzystuje w ramach własnych kancelarii adwokackich mieszczących w Pabianicach i w Łodzi. W swojej praktyce świadczy pomoc prawną z zakresu prawa karnego, cywilnego i rodzinnego.