Prawo bliżej Ciebie: Separacja

Czym jest separacja?

Jest to stan, w którym małżonkowie nie żyją już razem, nie istnieją pomiędzy nimi więzi, ale nadal pozostają w związku małżeńskim. Jeżeli małżonkowie po prostu nie mieszkają wspólnie, nie prowadzą gospodarstwa domowego i nie utrzymują wzajemnych kontaktów – wówczas mówimy, często też potocznie, że pozostają w separacji faktycznej. Z separacją na gruncie prawnym mamy do czynienia z kolei wtedy, gdy małżonkowie chcą przed sądem zalegalizować swoje życie w rozłączeniu, ale nie chcą się rozwodzić lub nie są jeszcze przekonani o dokonaniu tak radykalnego kroku jak rozwód. Czas separacji jest więc okresem na przemyślenie swojej sytuacji życiowej i podjęcie ostatecznej decyzji albo o kontynowaniu małżeństwa, albo o jego rozwiązaniu.

Jakie są przesłanki do orzeczenia separacji i czym różnią się one od kryteriów rozwodowych?

W poprzednim artykule, dotyczącym rozwodu, wskazałem, że przesłanką pozytywną rozwodu jest „zupełny i trwały rozkład pożycia”. W przypadku separacji wystarczającym do jej orzeczenia jest „zupełny rozkład pożycia” – nie jest zatem wymagany element trwałości rozpadu relacji małżeńskiej. Taki stan rzeczy jest konsekwencją tego, że separacja ma charakter przywracalny, jako że z chwilą jej zniesienia odżywa małżeństwo. Separacja umożliwia zatem małżonkom powrót do wspólnego pożycia. Rozwód wiąże się z kolei z nieodwracalnymi konsekwencjami, ponieważ wskutek jego orzeczenia dochodzi do ostatecznego rozwiązania związku małżeńskiego. Powtórzyć trzeba, że zupełny rozkład pożycia to sytuacja, w której pomiędzy małżonkami ustały jednocześnie więzi psychiczne, gospodarcze i fizyczne.

Mimo zupełnego rozkładu pożycia, orzeczenie separacji nie jest jednak dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo gdy z innych względów byłoby to w danych okolicznościach sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wymienione dwie przesłanki mają zatem charakter negatywny i w razie ich zaistnienia uniemożliwiają skorzystanie z separacji. O tym, czy rzeczywiście występują one w konkretnej sprawie decyduje sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego.

W jaki sposób orzeka się separację?

W sprawie o separację rozstrzyga sąd. Podobnie jak przy rozwodzie będzie to sąd okręgowy, nie zaś sąd rejonowy. W przypadku Pabianic, najczęściej trzeba będzie udać się do Sądu Okręgowego w Łodzi.

Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie ich zgodnego żądania. W takiej sytuacji należy złożyć do sądu pisemny wniosek o separację na zgodne żądanie małżonków. Orzekając separację na podstawie zgodnego wniosku, sąd nie orzeka o winie małżonków za rozkład pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

W pozostałych przypadkach, czyli gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci albo gdy brak jest pomiędzy nimi porozumienia co do separacji, należy wystąpić do sądu z pozwem o separację. Należy wspomnieć też, że jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie separacji sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy. W toku postępowania małżonkowie w pierwszej kolejności nakłaniani są do pojednania – jeżeli jednak nie dojdą do porozumienia, sąd niezwłocznie przystąpi do merytorycznego rozpoznania sprawy.

Jakie są skutki orzeczenia separacji?

Z chwilą prawomocnego uwzględnienia przez sąd pozwu albo wniosku o separację pomiędzy małżonkami ustaje obowiązek wspólnego pożycia, co oznacza, że małżonkowie w codziennej egzystencji nie muszą żyć razem i prowadzić wspólnego gospodarstwa domowego. Co jednak bardzo istotne, małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego małżeństwa, cały czas bowiem w ujęciu prawnym pozostaje w dotychczasowym związku małżeńskim. Ponadto orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Od tej chwili pozostają im do dyspozycji jedynie majątki osobiste, a nabywane podczas separacji przedmioty lub zaciągane zobowiązania nie będą trafiać do majątku wspólnego. Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji zobowiązani są do niesienia sobie wzajemnej pomocy. Gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, w orzeczeniu o separacji sąd rozstrzygnie także o kwestii władzy rodzicielskiej, kontaktach, czy też alimentach na ich rzecz.

Czy istnieje możliwość „odwołania” separacji?

Tak, możliwe jest zniesienie separacji, przy czym konieczne jest w tym zakresie zgodne żądanie obojga małżonków. Doprowadzenie do upadku separacji wymaga jednak skorzystania z procedury sądowej. Należy w tym celu ponownie wystąpić do sądu okręgowego – tym razem z wnioskiem o zniesienie separacji. Postanowienie o zniesieniu separacji sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy. Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki. Uchylając separację, sąd rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków.

Jaki jest koszt separacji i jej zniesienia?

Pozew o separację, podobnie jak pozew o rozwód, wiąże się przede wszystkim z obowiązkiem pokrycia opłaty sądowej w kwocie 600 złotych. Jeżeli jednak występujemy z wnioskiem o separację na zgodne żądanie małżonków opłata na rzecz sądu wynosić będzie jedynie 100 złotych. Złożenie wniosku o zniesienie separacji także wiązać będzie się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej w kwocie 100 złotych.

                                                                                                      Adwokat Dawid Zakrzewski*

______________________________________________________________________

*Adwokat Dawid Zakrzewski, pabianiczanin, absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył aplikację adwokacką przy Izbie Adwokackiej w Łodzi. Kilkuletnie doświadczenie w występowaniu przed sądami, organami państwowymi i samorządowymi obecnie wykorzystuje w ramach własnych kancelarii adwokackich mieszczących w Pabianicach i w Łodzi. W swojej praktyce świadczy pomoc prawną z zakresu prawa karnego, cywilnego i rodzinnego.

Jeśli chcecie Państwo podpowiedzieć istotny temat do poruszenia na naszych łamach, piszcie na kontakt@pabianice.tv (w temacie: Prawo bliżej Ciebie).