Dekomunizacja: Arkuszyński zamiast Jaszuńskiego

Radni zadecydowali dziś, że Salomon Jaszuński nie będzie już patronował ulicy na Bugaju. To skutek tzw. ustawy dekomunizacyjnej.

Jaszuński (1902-1938) był zadeklarowanym komunistą. Zastąpi go nasz lokalny bohater generał Aleksander Arkuszyński (1918-2016), który odbił więźniów z pabianickiej siedziby Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Gdańskiej. Radni byli jednomyślni.

KSAWERÓW: ULICA POCZTOWA ZAMIAST ARKUSZYŃSKIEGO

Niedawno informowaliśmy, że członkowie pabianickiego ONR wystąpili do prezydenta o nazwanie ulicy imieniem Arkuszyńskiego (chcą też, by na budynku byłego UB powstał mural). Wśród innych propozycji był Henryk Debich (pomysł Koalicyjnego Klubu Radnych Pabianice) i rotmistrz Witold Pilecki (pomysł radnej PiS Moniki Cieśli).

W lutym pisaliśmy o tym, że mieszkańcy nie muszą ponosić kosztów wymiany dokumentów w związku ze zmianą nazwy ulicy – można to zrobić całkowicie bezkosztowo, wystarczy odrobina dobrej woli ze strony władz miasta i powiatu. Dowody osobiste już dziś wymieniane są za darmo, a dowody rejestracyjne czy prawa jazdy mogłyby, gdyby… stosowną uchwałę przyjęła Rada Powiatu. Szereg rad w Polsce takie uchwały już przyjmuje. W 2013 dla gminy Pawłowice uczyniła to Rada Powiatu Pszczyńskiego, a w 2009 Rada Powiatu Wejherowskiego dla miasta Rumi. W obydwu przypadkach uzasadnieniem były zmiany nazewnictwa ulic.

Przeczytajcie tekst o gen. Aleksandrze Arkuszyńskim „Maju”, który ukazał się na łamach „PabiaNICE”.

Generał Aleksander Arkuszyński „Maj” odszedł na wieczną wartę

W wieku 98 lat zmarł ostatni z członków Ruchu Oporu Armii Krajowej. Niespotykany talent strategiczny i taktyczny, nadzwyczajny dowódca cieszący się ogromną estymą, człowiek wielkiej wiary i pokory.

Aleksander Arkuszyński urodził się 27 lutego 1918 roku w niezamożnej rodzinie, w małej miejscowości Dąbrowa nad Czarną (niedaleko Opoczna). W pobliskim Piotrkowie ukończył gimnazjum. Względy finansowe pogrzebały marzenia o studiach, dla których alternatywą stało się seminarium duchowne… albo wojsko.

Po ukończeniu szkoły oficerskiej trafił do jednostki w Skierniewicach, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej. Wobec postępującej agresji hitlerowców, pułk Arkuszyńskiego zaczął wycofywać się w kierunku Warszawy, by tam przygotować wzmocnioną obronę. Jednakże, decyzją dowództwa, wraz z innymi żołnierzami został odesłany do Lublina. Na południe od stolicy, pułk został niemalże całkowicie rozbity, a Arkuszyński trafił do niewoli.

Męstwo i ofiarność

Po ucieczce w rodzinne strony, nawiązał kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej (stanowiącym zręby organizacyjne późniejszej Armii Krajowej). Jak sam wspominał: „Wielkim wydarzeniem w moim życiu było złożenie przysięgi do organizacji podziemnej (…) Było to w drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia 1939 r. (…) Od tej pory rozpoczęła się moja konspiracyjna działalność pod pseudonimem »Maj«”.

Początkowo dowodził organizacją podziemną w Radonii, małej wsi pomiędzy Sulejowem a Opocznem. Jednakże w miarę krzepnięcia struktur polskiego podziemia, „Maj” zdołał sformować grupę partyzantów, którzy następnie weszli w skład oddziału partyzanckiego AK o kryptonimie „Wicher”. Sam zaś został zastępcą dowódcy oddziału w stopniu podporucznika. Następnie objął dowództwo nad nowym oddziałem partyzanckim o kryptonimie „Grom”, który w połowie 1944 wszedł w skład 25. Pułku Piechoty AK.

Żołnierze „Maja” największym męstwem i ofiarnością wykazali się w bitwach pod Diablą Górą i Stefanowem. Dalsze losy Arkuszyńskiego związane już są z działalnością w Ruchu Oporu Armii Krajowej. Po ujawnieniu w połowie 1945 r. osiadł w Łodzi, ustatkował się i rozpoczął studia (które ukończył z niemałymi przeszkodami w kilka lat później). Jednakże do 1989 roku nosił znamię wroga ludowej władzy, przez co był wielokrotnie szykanowany.

„Nie zrobiłem nic wielkiego…”

Był człowiekiem prawdziwie skromnym. Nie lubił opowiadać o swoich zasługach. Przy tym zawsze bardzo chętnie spotykał się z młodzieżą. Kiedy w marcu 2008 został zaproszony na spotkanie pabianickiego Klubu Historycznego im. S. Roweckiego „Grota”, aby opowiedzieć o akcji odbicia więźniów z pabianickiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, swoją wypowiedź zakończył jednym zdaniem: „Ja nie zrobiłem nic wielkiego. Tylko stanąłem z pistoletem”.

Gdyby nie historycy, którzy nakreślili przebieg całej akcji, spotkanie zakończyłoby się na tym jednym zdaniu. Zgromadzeni wówczas maturzyści znacząco potrząsali głowami – nie pamięta. Tymczasem On, najzwyczajniej, nie widział nic szczególnego w roli, jaką odegrał w całej akcji.

Konsekwencją wspomnianego spotkania był pomysł nadania gen. A. Arkuszyńskiemu „Majowi” tytułu Honorowego Obywatela Miasta Pabianic. Udało się to za sprawą Sławomira Szczesia (Katedra Historii Polski i Świata po 1945 r. UŁ), ówczesnego przewodniczącego Klubu. Zebrani w trakcie uroczystości, oczekiwali od generała okolicznościowego przemówienia, ale on ze łzami w oczach krzyknął tylko: „Niech żyje Polska”.

Wiara fundamentem

Sprawy Ojczyzny zawsze były bliskie jego sercu. Żywo interesował się bieżącą sytuacją polityczno-społeczną. Nie bał się wygłaszać zdecydowanych sądów na temat posunięć włodarzy, zarówno tych na szczeblu państwowym, jak i samorządowym. Patrząc na gen. Arkuszyńskiego „Maja”, odnosiło się wrażenie, że był on uosobieniem dewizy Wojska Polskiego – Bóg, Honor, Ojczyzna.

To właśnie w Bogu pokładał wszelką ufność, nie wstydząc się mówić o tym głośno. Wiara była fundamentem i jednocześnie motorem jego działania. Do końca konsekwentnie kroczył jej torem. Odszedł po piątkowej wizycie duszpasterza i przyjęciu komunii świętej, w oktawie Świąt Wielkiej Nocy.

Generała pożegnaliśmy 8 kwietnia na cmentarzu katolickim św. Wincentego na Dołach w Łodzi. W ostatniej drodze towarzyszyli Mu przyjaciele, kombatanci, żołnierze, władze państwowe, wojewódzkie i samorządowe, przedstawiciele świata nauki i instytucji kultury, duchowni oraz młodzież. Uroczystość, którą uświetniała asysta wojskowa, przebiegała według pełnego ceremoniału wojskowego. Cześć Twojej Pamięci Generale!

Przemysław Stępień